W polskim postępowaniu karnym przesłuchanie dziecka, które jest ofiarą przestępstwa lub jego świadkiem, odbywa się na specjalnych zasadach. Celem tych zasad jest ochrona dziecka przed dodatkowymi przeżyciami, które mogłyby pogorszyć jego stan psychiczny. Kluczowe znaczenie mają tu przepisy art. 185a i 185b Kodeksu postępowania karnego.

 

1. Kiedy stosuje się szczególny tryb przesłuchania?

Przepisy te mają zastosowanie, jeśli sprawa dotyczy przestępstw:

  • popełnionych z użyciem przemocy lub groźby,
  • przeciwko wolności, wolności seksualnej albo rodzinie (czyli przestępstw opisanych w rozdziałach XXIII, XXV i XXVI Kodeksu karnego).

 

Jeśli dziecko, które jest pokrzywdzonym, nie ukończyło 15 lat, można je przesłuchać tylko raz i tylko wtedy, gdy jego zeznania są naprawdę potrzebne do rozstrzygnięcia sprawy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy:

 

  • pojawią się nowe okoliczności,
  • albo oskarżony nie miał obrońcy przy pierwszym przesłuchaniu i teraz chce, by przesłuchanie zostało powtórzone.

 

2. Jak wygląda przesłuchanie dziecka?

Przesłuchanie odbywa się w sądzie i zawsze bierze w nim udział psycholog. Sąd powinien przeprowadzić to przesłuchanie w ciągu 14 dni od złożenia odpowiedniego wniosku. W przesłuchaniu mogą uczestniczyć:

  • prokurator,
  • obrońca oskarżonego,
  • pełnomocnik pokrzywdzonego,
  • oraz zaufana osoba dorosła wskazana przez dziecko.

Jeśli oskarżony nie ma swojego obrońcy, sąd musi wyznaczyć mu adwokata z urzędu (może to być obrońca z urzędu, powołany do tej jednej konkrentej czynności)

 

3. Nagrywanie przesłuchania

Przesłuchanie jest rejestrowane – nagrywa się zarówno obraz, jak i dźwięk. Podczas głównej rozprawy sąd odtwarza nagranie oraz odczytuje protokół. Dzięki temu najczęściej nie trzeba ponownie wzywać dziecka do składania zeznań.

 

4. Co w przypadku starszych dzieci?

Jeśli dziecko ukończyło 15 lat, ale sąd uzna, że zwykłe przesłuchanie mogłoby źle wpłynąć na jego psychikę, także wtedy można zastosować opisany wyżej szczególny tryb. W takiej sytuacji nie stosuje się już art. 185c k.p.k. 

 

5. Przesłuchanie małoletniego świadka (art. 185b)

Jeśli dziecko nie jest ofiarą przestępstwa, ale ma być świadkiem, również może być przesłuchane w szczególny sposób, jeśli:

  • nie ukończyło 15 lat,
  • zeznaje w sprawie dotyczącej przemocy albo przestępstw przeciwko rodzinie lub wolności seksualnej,
  • a jego zeznania mogą pomóc w rozstrzygnięciu sprawy.

Wtedy stosuje się większość zasad z art. 185a.

W przypadku starszego świadka (powyżej 15 lat), który może czuć się skrępowany obecnością oskarżonego, przesłuchanie może odbyć się np. przez łącze wideo, bez bezpośredniego kontaktu z oskarżonym.

 

6. Prawo do obrony a ochrona dziecka

Zasady przesłuchiwania dzieci czasem ograniczają możliwość zadawania im pytań bezpośrednio przez oskarżonego. Jednak zadbanie o bezpieczeństwo psychiczne dziecka ma tutaj pierwszeństwo. Przesłuchanie odbywa się tak, aby dziecko czuło się bezpiecznie i nie przeżywało ponownie traumy.

 

Podsumowanie

Celem przepisów art. 185a i 185b k.p.k. jest pogodzenie dwóch rzeczy: ochrony dziecka oraz zapewnienia uczciwego procesu. Dzięki nim dziecko nie musi wielokrotnie zeznawać ani konfrontować się bezpośrednio ze sprawcą. Z drugiej strony – sąd i strony postępowania mają zapewniony dostęp do wiarygodnych dowodów.

 

Jeżeli jesteś rodzicem, opiekunem małoletniego pokrzywdzonego lub stroną postępowania karnego i potrzebujesz wsparcia adwokata w zakresie przesłuchania dziecka – zapraszam do kontaktu w mojej Kancelarii w miejscowości Grodziec niedaleko Bielska-Białej lub do skorzystania z e-porady za pomocą formularza na stronie: https://dopytajprawnika.pl/e-porady.