Od 6 sierpnia 2025 roku weszły w życie przełomowe zmiany w przepisach, które dotyczą kobiet doświadczających poronienia lub martwego urodzenia dziecka. Ułatwiono dostęp do świadczeń socjalnych oraz zlikwidowano niehumanitarne wymogi dokumentacyjne. Nowe przepisy wprowadzają realne wsparcie emocjonalne i proceduralne w jednej z najtrudniejszych sytuacji życiowych, jakie mogą dotknąć kobietę i jej rodzinę.

 

Nowelizacja rozporządzeń – co się zmieniło?

 

Zmiany zostały wprowadzone dwoma rozporządzeniami Ministra Zdrowia oraz Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Weszły one w życie po 14 dniach od ogłoszenia, czyli 6 sierpnia 2025 r. Główna zmiana dotyczyła zniesienia wymogu określenia płci dziecka jako warunku uzyskania zasiłku macierzyńskiego czy pogrzebowego oraz prawa do skróconego urlopu macierzyńskiego.

 

Dotychczas obowiązujące przepisy wymuszały na kobietach przeprowadzanie badań genetycznych (zwykle odpłatnych), by określić płeć płodu, co było warunkiem uzyskania aktu urodzenia dziecka martwo urodzonego. Bez aktu nie można było uzyskać prawa do zasiłków czy urlopu.

 

Nowe zasady – bez określania płci dziecka

 

Po zmianie przepisów wystarczy zaświadczenie lekarskie lub od położnej, potwierdzające fakt poronienia lub martwego urodzenia dziecka. Co istotne – nie musi ono zawierać informacji o płci dziecka. Dokument wystawiany jest na podstawie dokumentacji medycznej. W przypadku świadczenia pogrzebowego możliwe jest także przedstawienie karty zgonu.

 

Dlaczego to tak istotne?

 

W praktyce oznacza to koniec konieczności przeprowadzania badań genetycznych na tkankach płodu, które były bolesne, kosztowne i często niemożliwe do wykonania – szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży. Kobieta nie będzie już obarczana dodatkowymi procedurami i kosztami w sytuacji, która sama w sobie jest traumatyczna.

 

Urlop macierzyński po poronieniu – jakie są nowe zasady?

 

Kobieta, która utraciła dziecko, może skorzystać z prawa do urlopu macierzyńskiego – niezależnie od tygodnia trwania ciąży. Obowiązujące wcześniej przepisy uzależniały przyznanie urlopu od zarejestrowania dziecka w urzędzie stanu cywilnego, a więc od posiadania aktu urodzenia. Ten zaś był możliwy tylko po określeniu płci płodu.

 

Dzięki nowym przepisom, kobieta może teraz ubiegać się o urlop na podstawie zwykłego zaświadczenia lekarskiego. W zależności od okoliczności, może to być urlop skrócony (56 dni, czyli 8 tygodni), lub – w przypadku martwego urodzenia po 22. tygodniu ciąży – pełen urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni.

 

Procedura uzyskania urlopu

  • Wystąpienie do pracodawcy z zaświadczeniem lekarskim o utracie ciąży
  • Wniosek o urlop macierzyński (pełny lub skrócony – w zależności od sytuacji)
  • Nie jest wymagane żadne zaświadczenie z USC ani akt urodzenia dziecka

 

Zasiłek pogrzebowy – bez biurokratycznej gehenny

 

W przypadku zgonu dziecka w okresie prenatalnym rodzice mają prawo do zasiłku pogrzebowego. Do tej pory uzyskanie tego świadczenia było uzależnione od zarejestrowania dziecka w USC, a więc od ustalenia jego płci. Nowelizacja rozporządzenia wprowadziła istotne uproszczenia:

  • Nie trzeba określać płci dziecka
  • Wystarczy zaświadczenie lekarskie lub karta zgonu
  • Możliwość ubiegania się o zwrot kosztów pogrzebu – także w przypadku wcześniejszego poronienia

Zasiłek pogrzebowy wynosi obecnie 4.000 zł i przysługuje niezależnie od wysokości poniesionych kosztów. Świadczenie wypłacane jest przez ZUS lub KRUS – w zależności od tego, gdzie ubezpieczony jest rodzic.

 

Głos kobiet i środowisk społecznych

 

Na zmiany przepisów naciskały od lat organizacje kobiece, fundacje wspierające rodziców po stracie oraz środowiska medyczne. Ich postulaty dotyczyły przede wszystkim humanizacji procedur i usunięcia zbędnej biurokracji. Jak podkreślają przedstawiciele tych środowisk, w momencie straty dziecka kobieta nie powinna być zmuszana do załatwiania formalności i zbierania dokumentów, które są trudne emocjonalnie i często upokarzające.

Minister Agnieszka Dziemianowicz-Bąk w dniu ogłoszenia zmian powiedziała: „To zmiana mała z perspektywy prawa, ale wielka z perspektywy kobiet. Dotyczy nawet 30 tys. przypadków rocznie – 30 tys. kobiet, które zbyt długo były zostawione same sobie.”

 

Co dalej? Czy to koniec zmian?

 

Nowe przepisy to duży krok w stronę lepszego traktowania kobiet w trudnej sytuacji życiowej. Jednak eksperci wskazują, że potrzebne są dalsze zmiany – m.in. zwiększenie dostępności psychologicznego wsparcia dla kobiet po stracie oraz edukacja personelu medycznego w zakresie empatycznej komunikacji.

Ministerstwo Rodziny zapowiada kontynuację prac nad systemowymi rozwiązaniami wspierającymi rodziców po stracie – nie tylko na poziomie prawa pracy i świadczeń, ale również w zakresie pomocy psychologicznej i prewencji zdrowotnej.

 

Podsumowanie – najważniejsze zmiany

 

  • Brak wymogu określenia płci dziecka – do uzyskania świadczeń wystarczy zaświadczenie lekarskie lub karta zgonu
  • Prawo do urlopu macierzyńskiego po poronieniu – także we wczesnej ciąży
  • Zasiłek pogrzebowy dostępny na uproszczonych zasadach
  • Zmiany weszły w życie 6 sierpnia 2025 r.
  • Ułatwienia mają charakter ogólnopolski i obowiązują we wszystkich placówkach publicznych i prywatnych

 

Gdzie szukać pomocy?

Warto skontaktować się z doświadczoną kancelarią prawną, która wesprze w procesie składania wniosków i uzyskania należnych świadczeń. Jako adwokat w rejonie Cieszyna, Bielska i Skoczowa pomogę Ci z formalnościami i w kontaktach z urzędami.