Świadczenie 4000 zł po 12 miesiącach życia dziecka – czy da się jeszcze złożyć wniosek?

Rodzice dzieci, u których po urodzeniu zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, mogą skorzystać z jednorazowego świadczenia w wysokości 4000 zł. Wynika ono z ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”. Zgodnie z przepisami, wniosek o to świadczenie powinien zostać złożony w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka. W praktyce jednak wielu rodziców dowiaduje się o tym uprawnieniu zbyt późno – często dopiero po zakończeniu długiej i złożonej diagnostyki medycznej lub wskutek uzyskania informacji od lekarza specjalisty. Czy po upływie 12 miesięcy można jeszcze ubiegać się o wypłatę tego świadczenia?

 

Przez internet się nie da – ograniczenia portalu Emp@tia

 

Rodzic, który chce złożyć wniosek o jednorazowe świadczenie „Za życiem”, może skorzystać z platformy Emp@tia. Niestety, jest to możliwe tylko wtedy, gdy dziecko nie ukończyło jeszcze 12 miesięcy. System automatycznie weryfikuje datę urodzenia na podstawie numeru PESEL i w przypadku dzieci starszych blokuje możliwość wysłania wniosku. Oznacza to, że złożenie wniosku po terminie jest możliwe wyłącznie w formie tradycyjnej – osobiście w urzędzie lub pocztowo. Co ważne, wraz ze spóźnionym wnioskiem należy dołączyć pismo zawierające wniosek o przywrócenie terminu oraz odpowiednie uzasadnienie.

 

Przełomowy wyrok: II SA/Rz 1481/19 – termin można przywrócić

 

Przez wiele lat urzędy i organy odwoławcze konsekwentnie odmawiały rozpoznania spóźnionych wniosków, twierdząc, że 12-miesięczny termin ma charakter materialnoprawny, co oznacza, że nie podlega przywróceniu. Takie podejście skutkowało pozostawieniem wielu rodziców – często tych najbardziej potrzebujących – bez wsparcia, mimo że opóźnienie w złożeniu wniosku wynikało z obiektywnych i niezawinionych przyczyn. Przełom przyniósł wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 4 marca 2020 r. (sygn. II SA/Rz 1481/19). Sąd uznał, że termin przewidziany w art. 10 ust. 4 ustawy „Za życiem” ma charakter procesowy, a nie materialnoprawny, co oznacza, że jego uchybienie nie powoduje definitywnego wygaśnięcia prawa, lecz może być konwalidowane poprzez złożenie wniosku o przywrócenie terminu.

 

W rozpatrywanej sprawie sąd wskazał, że prawo do świadczenia powstaje w momencie spełnienia przesłanek ustawowych, czyli urodzenia się dziecka i potwierdzenia jego stanu zdrowia zaświadczeniem lekarskim. Decyzja organu administracji ma w tym przypadku charakter deklaratoryjny – potwierdza już istniejące prawo, a nie je tworzy. Skoro tak, to termin wskazany w ustawie odnosi się do momentu zainicjowania postępowania administracyjnego, a więc pełni funkcję procesową. Jego uchybienie nie przekreśla prawa do świadczenia, a jedynie prowadzi do konieczności podjęcia dodatkowego działania procesowego – czyli złożenia wniosku o jego przywrócenie.

 

Kiedy można skutecznie przywrócić termin?

 

Przywrócenie terminu jest możliwe, gdy wnioskodawca wykaże, że uchybienie nastąpiło z przyczyn niezależnych od niego, a przeszkoda ustała w terminie ostatnich 7 dni. W praktyce chodzi tu najczęściej o przypadki, w których diagnoza została postawiona z opóźnieniem, wyniki badań dotarły po wielu miesiącach, brakowało wiedzy o istnieniu świadczenia albo wystąpiły inne trudności w uzyskaniu wymaganego zaświadczenia. W takich sytuacjach warto przygotować pisemny wniosek o przywrócenie terminu, wskazać okoliczności opóźnienia oraz termin, w którym ustały przeszkody w jego dochowaniu, i złożyć go razem z kompletnym wnioskiem o wypłatę świadczenia. Trzeba też pamiętać, że nie wystarczy samo opóźnienie – istotne jest rzetelne, dobrze udokumentowane uzasadnienie.

 

Co zrobić, jeśli urząd odmówi?

Jeśli urząd odmówi przywrócenia terminu i pozostawi wniosek bez rozpoznania, warto wnieść zażalenie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, a w dalszej kolejności – skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Wyrok II SA/Rz 1481/19 może stanowić bardzo silny argument w takiej sprawie, zwłaszcza gdy okoliczności są porównywalne. Pomoc prawnika może być tu kluczowa, szczególnie jeśli urzędnicy powołują się na formalne brzmienie ustawy, nie uwzględniając wytycznych wynikających z orzecznictwa.

 

Potrzebujesz pomocy? Skontaktuj się z adwokatem

Jeśli znalazłeś się w podobnej sytuacji i chcesz przygotować wniosek o przywrócenie terminu lub potrzebujesz wsparcia na etapie odwoławczym, zapraszam do kontaktu. Oferuję konsultacje prawne w formie e-porady online, a także spotkania osobiste w Kancelarii Adwokackiej w Grodźcu (Gmina Jasienica), dogodnie położonej niedaleko Skoczowa, Bielska-Białej, Cieszyna, Brennej i Jaworza. Pomogę Ci właściwie sformułować wniosek, dobrać argumentację oraz – w razie potrzeby – reprezentować Cię przed organami i sądem.