Decyzje administracyjne odgrywają kluczową rolę w naszym społeczeństwie, regulując szeroki zakres działań i relacji między obywatelami a administracją publiczną. Jednakże, w przypadku gdy decyzje te są nieprawidłowe, sprzeczne z prawem lub naruszające prawa jednostki, możliwość stwierdzenia ich nieważności staje się istotnym narzędziem ochrony praw obywatelskich.
Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej
Zgodnie z art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego (KPA), organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:
- Wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości
- Wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa
- Dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo sprawy, którą załatwiono milcząco
- Została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie
- Była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały
- W razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą
- Zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa
Należy jednak pamiętać, że nie stwierdza się nieważności decyzji z tych przyczyn, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Organ administracji podejmuje czynności z urzędu, gdy poweźmie wiadomość o wydaniu decyzji dotkniętej wadą nieważności.
Co do zasady decyzję w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji wydaje organ wyższego stopnia w stosunku do organu, który wydał nieważną decyzję. Wyjątkiem jest sytuacja, w której decyzja została wydana przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze lub ministra.
Decyzja o stwierdzeniu nieważności jest decyzją w nowej sprawie i wobec tego podlega weryfikacji w administracyjnym toku instancji, w trybach nadzwyczajnych i przed sądem administracyjnym. Warto podkreślić, że stwierdzeniu nieważności w trybie art. 156 KPA podlegają co do zasady decyzje administracyjne, a nie inne akty administracyjne, takie jak postanowienia czy ugody.
Podsumowanie
Nieważność decyzji administracyjnej to istotne narzędzie ochrony praw obywatelskich, pozwalające na wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji dotkniętych wadami określonymi w art. 156 KPA. Postępowanie w tej sprawie może być wszczęte na wniosek strony lub z urzędu, a decyzja o stwierdzeniu nieważności podlega dalszej weryfikacji. Należy jednak pamiętać, że nie można żądać stwierdzenia nieważności decyzji, jeśli od jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 10 lat lub gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne. Zrozumienie tych zasad jest kluczowe dla skutecznej ochrony swoich praw w obszarze prawa administracyjnego.
W razie wątpliwości – czy mają Państwo do czynienia z nieważnością – zachęcam do kontaktu z moją Kancelarią.
