Współwłasność nieruchomości to sytuacja, która często prowadzi do konfliktów i nieporozumień między współwłaścicielami. Gdy współwłaściciele decydują się na zakończenie wspólnego stanu własności, konieczne jest podjęcie odpowiednich kroków prawnych. W Polsce proces ten regulowany jest przez Kodeks cywilny oraz Kodeks postępowania cywilnego. W niniejszym artykule omówimy, jak wygląda procedura zniesienia współwłasności, jakie są dostępne metody, a także jakie opłaty są związane z tym procesem. Dodatkowo poruszymy kwestie związane z sytuacjami, gdy jeden ze współwłaścicieli nie żyje lub nie można ustalić jego miejsca pobytu.
Regulacje prawne
- Kodeks cywilny
Zniesienie współwłasności uregulowane jest w Kodeksie cywilnym, a szczególnie w artykułach 210-220. Zgodnie z art. 210 § 1, każdy ze współwłaścicieli ma prawo żądać zniesienia współwłasności w dowolnym momencie. Prawo to nie ulega przedawnieniu, co oznacza, że można je realizować bez względu na upływ czasu.
- Kodeks postępowania cywilnego
Procedura sądowego zniesienia współwłasności jest opisana w Kodeksie postępowania cywilnego (art. 617-625). W przypadku sporów między współwłaścicielami, sąd podejmuje decyzję o sposobie zniesienia współwłasności, co może obejmować podział rzeczy, przyznanie jej jednemu ze współwłaścicieli lub sprzedaż.
Sposoby zniesienia współwłasności
Zniesienie współwłasności może nastąpić na dwa główne sposoby: umownie lub sądowo.
Umowne zniesienie współwłasności
W przypadku umownego zniesienia współwłasności, współwłaściciele muszą osiągnąć porozumienie co do podziału nieruchomości. Umowa ta musi być zawarta w formie aktu notarialnego, szczególnie gdy dotyczy nieruchomości.
Sądowe zniesienie współwłasności
Sądowe zniesienie współwłasności jest konieczne w sytuacjach, gdy nie ma zgody między współwłaścicielami. Sąd może orzec o:
- Podziale fizycznym rzeczy wspólnej,
- Przyznaniu rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych,
- Sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny zgodnie z udziałami.
Opłaty sądowe
- Zgodny wniosek – w przypadku, gdy wniosek zawiera zgodny projekt zniesienia współwłasności, opłata ta wynosi 300 złotych (art. 41 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).
- Niezgodny wniosek – dotyczy sytuacji sporu między współwłaścicielami – 1.000 złotych.
Szukanie następców prawnych a zniesienie współwłasności
W przypadku, gdy jeden ze współwłaścicieli nie żyje, konieczne jest przeprowadzenie postępowania spadkowego. Jeśli takie postępowanie nie zostało jeszcze zakończone, należy je przeprowadzić, aby ustalić następców prawnych zmarłego.
Co zrobić gdy ustalimy, że postępowania spadkowego nie było?
Jeżeli postępowanie spadkowe nie zostało przeprowadzone, konieczne jest jego rozpoczęcie. Zniesienie współwłasności nie będzie możliwe bez udziału wszytskich uczestników tj. również spadkobierców jednego ze współwłaścicieli. Wspówłaściciel nieruchomości jest uprawniony do wszczęcia takiego postępowania, jako osoba mająca w tym interes prawny.
Jak sprawdzić czy kwestie spadkowe są uregulowane?
Aby dowiedzieć się, czy zostało przeprowadzone postępowanie sądowe osoby zmarłej lub czy został sporządzony notarialny akt poświadczenia dziedziczenia, można skorzystać z informacji dostępnych na stronie Rejestry Notarialne. Tam można znaleźć szczegóły dotyczące postępowań oraz innych istotnych danych.
Co zrobić, gdy nie znamy miejsca pobytu jednego ze współwłaścicieli?
W sytuacji, gdy jeden ze współwłaścicieli jest nieosiągalny lub brak informacji o jego miejscu pobytu, istnieją różne metody poszukiwania:
- Baza PESEL: Można sprawdzić dane osobowe w rejestrze PESEL.
- Poszukiwanie publiczne: Można ogłosić poszukiwania w prasie lokalnej lub na stronach internetowych.
- Kurator: W przypadku braku możliwości ustalenia miejsca pobytu sąd może powołać kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. Wówczas wnioskodawca będzie zobowiązany do pokrycia kosztów związanych z udziałem kuratora w sprawie.
Interesy wszystkich stron
Sąd zawsze dąży do zabezpieczenia interesów wszystkich współwłaścicieli. W przypadku podziału rzeczy wspólnej lub przyznania jej na wyłączną własność jednemu ze współwłaścicieli wartość nieruchomości jest ustalana przez biegłego sądowego.
Czas trwania procesu
Czas trwania procesu zniesienia współwłasności może się różnić w zależności od skomplikowania sprawy oraz liczby uczestników postępowania. W przypadku sporów mogą wystąpić dodatkowe opóźnienia związane z przesłuchaniami świadków oraz opiniami biegłych.
Zniesienie współwłasności to proces wymagający staranności i znajomości przepisów prawnych. Ważne jest zrozumienie zarówno prawnych aspektów tego działania, jak i praktycznych kroków potrzebnych do jego realizacji.
